Tomografia komputerowa stożkowa zębów (CBCT) – co to jest ?
Tomografia komputerowa stożkowa zębów (CBCT) – co to jest ?Dla lepszego zrozumienia czym jest tomografia wiązki stożkowej zacznijmy od wyjaśnienia co to jest standardowa tomografia komputerowa (CT).
CT jest badaniem wykorzystującym promieniowanie rtg przy pomocy, którego uzyskuje się obraz nieporównywalny z żadnym innym obrazem radiologicznym. Technika ta została ogłoszona w 1972 roku przez Godfrey’a Hounsfileld’a i określona jako komputerowe osiowe skanowanie poprzeczne. Od tego czasu TK miała wiele nazw : komputerowa tomografia osiowa (computed axial tomography CAT), komputerowa tomografia rekonstrukcyjna, komputerowe skanowanie tomograficzne oraz tomografia osiowa. Obecnie powszechnie stosuje się nazwę tomografia komputerowa TK .
Badanie to wykorzystuje źródło promieniowania rtg obracające się wokół pacjenta. Generuje ono skolimowaną wiązkę, która po przejściu przez obiekt naświetlany trafia na szereg detektorów przesyłających sygnał do komputera. Po skomplikowanej analizie danych przekazywanych z różnych projekcji uzyskuje się przekroje 2D, które można następnie przetwarzać na obrazy 3D. Tomografia daje możliwość obrazowania wielopłaszczyznowego czyli dane z jednego badania można przeglądać jako przekroje osiowe, czołowe i strzałkowe.
Bardzo ważną i cenną cechą TK jest obrazowanie zarówno tkanek miękkich jak i kości. Żadne inne badanie dodatkowe nie daje takiej możliwości.
TK jest bardzo szeroko wykorzystywana w rożnych dziedzinach medycyny i często jest jedynym badaniem umożliwiającym postawienie właściwego rozpoznania i ratowanie życia. Jednocześnie badanie to jest bezbolesne i nieinwazyjne. Obecnie standardem jest nowoczesna technika tomografii spiralnej, która pozwala w bardzo krótkim czasie uzyskać dokładne obrazy przy jednoczesnej minimalizacji promieniowania pochłanianego przez pacjenta.
A zatem czym jest tomografia komputerowa stożkowa zębów?
CBCT jest szybszą i bezpieczniejszą odmianą konwencjonalnej TK stworzoną dla stomatologii. Zastosowanie promieniowania w postaci wiązki stożkowej umożliwiło obrazowanie twarzoczaszki w trakcie tylko jednego obrotu źródła promieniowania. Skutkuje to mniejszą dawką promieniowania w porównaniu z tomografią spiralną oraz znacznym skróceniem czasu badania.
Zastosowana technologia umożliwiła skonstruowanie aparatów CBCT o znacznie mniejszych rozmiarach a zarazem dużo tańszych niż konwencjonalnej TK.
Badanie CBCT jest bardziej ekonomiczne dla pacjenta. Dane uzyskane w trakcie jednego obrotu lampy w czasie krótszym niż minuta pozwalają uzyskać obrazy, które do tej pory wymagały wykonania wielu zdjęć radiologicznych. Jedno badanie CBCT zastępuje zdjęcia zębowe, panoramiczne, cefalometryczne, zgryzowe oraz stawu skroniowo ? żuchwowego. Obróbka danych pochodzących z CBCT dostarcza lekarzowi nawet więcej informacji niż te wszystkie zdjęcia razem.
Jak wygląda tomograf CBCT?
Większość tego typu tomografów to urządzenia pozwalające na wykonanie badania w pozycji siedzącej. Ramię urządzenia obraca się wokół Twojej głowy o 360 stopni wykonując serię projekcji. Detektory rejestrują obrazy z różnych stron dając w rezultacie trójwymiarowy obraz, który może być przetwarzany na nieskończoną ilość sposobów dając niesamowite możliwości diagnostyczne.
W jakim celu lekarz zleca takie badanie?
dane uzyskane za pomocą CBCT pozwalają
- Obrazować wewnętrzną anatomię z dokładnością niemożliwą do uzyskania w innym badaniu radiologicznym
- Precyzyjnie planować zabiegi i leczenie
- Dokładnie ocenić potencjalne ryzyko
- Precyzyjnie przeanalizować przebieg ważnych struktur takich jak nerwy, naczynia krwionośne, korzenia zębów, położenie zatok obocznych nosa i in., których umiejscowienie jest inne u każdego pacjenta.
Czy takie badanie jest bolesne?
Nie, każde badanie TK jest bezbolesne.
W jakich dziedzinach tomografia komputerowa stożkowa zębów CBCT znajduje zastosowanie?
Badanie to jest przydatne w niemal każdej dziedzinie stomatologii i nie tylko. Przede wszystkim jest to metoda umożliwiająca dokładne diagnozowanie. Staranne przeprowadzenia procesu diagnostycznego daje znacznie większą szansę powodzenia wdrożonego leczenia. CBCT jest przydatne między innymi w:
- chirurgii twarzowo – czaszkowej i stomatologicznej
- ortodoncji
- endodoncji
- periodontologii
- implantologii
- diagnozowaniu stawu skroniowo ? żuchwowego
- laryngologii
Dlaczego tomografia komputerowa stożkowa zębów CBCT a nie konwencjonalna TK?
- Dawka promieniowania jest ok 10 razy mniejsza niż w przypadku konwencjonalnej TK
- Znacznie krótszy czas badania. Skan CBCT trwa od 10 do 40 sekund a w TK kilka minut
- Znacznie tańsza metoda
Plusy i minusy?
Zalety
- jedyne badanie obrazowe ukazujące zarówno tkanki miękkie jak i struktury kostne
- badanie jest nieinwazyjne i wielu przypadkach umożliwia uniknąć operacji zwiadowczych
- dokładne obrazowanie sąsiednich struktur umożliwia ocenę zaawansowania procesów patologicznych takich jak nowotwory, rozrosty nienowotworowe, procesy zapalne i in.
- uzyskane dane niejednokrotnie umożliwiają postawienie trafnej diagnozy i wdrożenie leczenia w stadium zaawansowania choroby niewykrywalnym w innym badaniu obrazowym.
Ryzyko
Jedynym ryzykiem związanym z badaniem tomografia komputerowa stożkowa zębów CBCT jest ekspozycja na promieniowanie jonizujące. Tomografia komputerowa stożkowa zębów pozwala na uzyskanie obrazu 3d przy ekspozycji na nawet kilkunastokrotną mniejszą dawkę promieniowania, w porównaniu z konwencjonalna CT. Dawka promieniowania w CBCT może wahać się od 45 mikrosivertów do 650 mikrosivertów i zależy od zastosowanych nastawień. Dla porównania dawka promieniowania przy obrazowaniu całości uzębienia za pomocą radiografii analogowej wynosi 150 mikrosivertów, a dla analogowego zdjęcia panoramicznego 54 mikrosiverty. Poza tym na promieniowanie jesteśmy narażeni w codziennym życiu, np. pod czas podroży samolotem z Paryża do Tokio pasażerowie są narażeni na 138 mikrosivertów dawki skutecznej promieniowania.
Stosowaną zasadą w czasie wykonywania badań radiograficznych jest zasada ALARA (As Low As Reasonably Achievable). W myśl tej zasady, badania radiologiczne muszą być poprzedzane badaniem klinicznym pacjenta i wykonywane są zgodnie z potrzebami diagnostycznymi. Stosowane są najszybsze filmy zgodne z polem obrazowania, kolimacja wiązki promieniowania do rozmiaru najbliższego stosowanego filmu, ołowiane fartuch ochronne oraz osłony na tarczycę.
